Waarom is stress gezond?
Stress is gezond omdat we dat nodig hebben om te overleven. Het helpt ons bij het aanpassen aan steeds nieuwe situaties. Stress geeft het lichaam een prikkel om energie aan te maken om te kunnen presteren. Sterker nog: het stressmechanisme zorgt steeds voor energie (en geeft extra energie en andere aanpassingen als er extra eisen aan ons worden gesteld). Ons stress-systeem werkt nog net zoals in de oertijd. Als er zich een situatie voordoet die bedreigend is of als bedreigend wordt ervaren dan reageert ons lichaam met een vast patroon. Dan stijgt de hartslag, de bloeddruk, de ademhaling. Er gaat meer bloed naar de hersenen en bedreigde lichaamsdelen. Brandstof in de vorm van glucose wordt gemaakt. Alles wat belemmerend werkt wordt op een laag pitje gezet, zoals voeding, slaap, pijn, seks, voortplanting. Hierdoor word je superalert. Dit wordt geregeld door het sympathisch zenuwstelsel, ook wel het gaspedaal genoemd.
Wanneer de prestatie geleverd is, dan neemt het parasympatische zenuwstelsel het weer over en daalt de ademhaling, de harstslag, de bloeddruk, stopt het zweten. Dan komt het herstelsysteem in actie, ook wel het rempedaal of de acculader genoemd. Zo kom je weer in rust. Om gezond en vitaal te blijven moet je ervoor zorgen dat de balans tussen inspanning en herstel in evenwicht is.
Waarom is chronische stress ongezond?
Het stress-systeem kan ook uit balans raken. Wanneer je niet goed herstelt na inspanning/werk en dit onvoldoende herstel blijft zich maar opbouwen, kom je lichamelijk en psychisch onder druk te staan. Je krijgt steeds meer moeite met ontspannen en hebt meer moeite om inspanning te kunnen leveren. Om je hoge prestatieniveau te kunnen handhaven, moet je stress-systeem harder werken en krijg je een toenemend hersteltekort. Dit heet roofbouw. Wat gebeurt er als dat lang duurt en de belasting zich opstapelt? Je krijgt dan een situatie die ondermijnend is. Overactivatie van het stresssysteem leidt tot ontregeling van de neuro-hormonale systemen en je lichaam raakt ook uitgeput. Dit kun je vergelijken met een smartphone waarvan functies gaan haperen en die je steeds moeilijker kunt opladen. De chronische stress gaat je lichaam aanvallen i.p.v. beschermen. Je krijgt steeds meer lichamelijke en psychische klachten. Je gaspedaal werkt maar je kan de rem niet meer vinden. Je bent burn-out.
